Column: 5 dingen die je niet verwacht tijdens een Italiaanse kerst

Ieder land heeft zo zijn gewoonten tijdens de feestdagen. Zo was ik na 23 jaar in Nederland gewoond te hebben gewend om Eerste en Tweede Kerstdag te vieren, mijn mooiste kleding aan te doen en ook werd het mooiste servies uit de kast gehaald. Toen ik voor het eerst kerst in Italië met mijn schoonfamilie ging vieren had ik een chique jurk en hoge hakken gekocht, voor mijn gevoel was ik er helemaal klaar voor. Toch liep ik tegen heel wat verrassingen aan…

Ik was gewend aan een kerstbrunch op 25 december, soms ook een diner of ’s morgens uitgebreid ontbijten met gekookte eieren en zalm en dan ’s avonds een kerstdiner bij een van de oma’s. Ondertussen wist ik al dat de Italianen in het algemeen meer geven om de lunch dan het diner, dus een uitgebreide lunch tijdens de Italiaanse kerst had ik wel verwacht. Het liep echter heel anders.

1. Op kerstavond is het feest

Op kerstavond (24 december, La Vigilia) bleek het grote feest plaats te vinden. De hele dag kreeg ik niets te eten, behalve de espresso ’s morgens uiteraard, tot rond een uur of vier ’s middags de antipasti op tafel kwamen. Tot twaalf uur ’s nachts bleef er eten komen, pasta, risotto, vlees, sorbet, vis, fruit, noten, taart…

Ik kon het zo gek niet verzinnen of het werd me voorgeschoteld. Uit beleefdheid wilde ik alles natuurlijk proeven, maar eigenlijk was het mij veel te veel. Om middernacht kwam een oom met een kussen onder zijn buik en een kerstmuts op met cadeautjes binnen. Na de auguri – de gelukwensen – over en weer kwamen er koffie en bonbons en werd er in alle hevigheid tombola gespeeld. Rond vier uur ’s nachts lag ik eindelijk in bed.

Ik had het eten van La Vigilia nog niet verteerd of we gingen weer met de hele familie eten, dit keer wel een kerstlunch. Alleen deze dag, 25 december, noemt men Kerstmis ofwel Natale. Dezelfde hoeveelheid eten werd op tafel getoverd en ook werd er met kaarten gespeeld. Gelukkig begon dit keer alles al om twaalf uur ’s middags en kon ik op een normaal tijdstip naar bed.

De diehards kwamen de dag erna, Santo Stefano, onze Tweede Kerstdag, weer bij elkaar. Gelukkig had mijn schoonmoeder daar geen zin meer in en bleven we lekker thuis met een lichte lunch.

2. Ze gaan niet massaal naar de kerk

Ik had verwacht dat heel Italië naar de kerk zou gaan tijdens Kerstmis. Dat blijkt dus niet zo te zijn. Ik weet niet hoeveel mensen er niet gaan, maar mijn schoonfamilie in ieder geval niet. Ik had verwacht dat alle katholieken naar de kerk zouden gaan, maar misschien verandert dat wel langzaam? Van vrienden heb ik gehoord dat als ze gaan er om twaalf uur ’s nachts een speciale nachtmis is. Daarna wordt op sommige plekken door vrijwilligers vin brulé (glühwein) en panettone uitgedeeld.

3. Je kan gewoon in je trainingsbroek komen

Daar stond ik dan in mijn mooiste kerstkleren in de woonkamer, klaar om bij het kerstdiner aan te schuiven. ‘Waar ga jij heen?’ vroeg mijn schoonvader. Zo overdreven netjes hoeft het niet, blijkbaar. Een spijkerbroek en overhemd was prima. Eenmaal bij de familie bleek dat sommige ooms gewoon een trainingsbroek aan hadden! Hoe bedoel je cultuurverschilletje?

4. Italiaanse kerst: eten van plastic borden

Dat eenvoudige van de kerstkleding was ook te zien in de opmaak van de tafel. Ik had mooie borden en gezellige kerstversiering verwacht. Er kwamen echter allemaal plastic borden en bekers op tafel. Achteraf wel heel handig, want de afwas doen van 20 man, daar heeft niemand zin in met zo’n volle maag.

5. Ze eten veel, heel veel (en dan nog wat meer)

Oké, deze  had je waarschijnlijk wel verwacht. Maar het begint al op 24 december en eindigt pas op 6 januari, met het Festa della Befana. Ook met oud en nieuw staat alles in het teken van antipasti, primi, secondi en dolci. De feestperiode wordt afgesloten op 6 januari, de dag van Driekoningen.

In de nacht van 5 op 6 januari komt de heks La Befana dan langs om snoepjes, chocolaatjes en cadeautjes in de sokken van de kinderen te brengen. Degenen die stout geweest zijn kunnen een stukje houtskool verwachten. En natuurlijk wordt er weer gezellig samen geluncht om de feestdagen af te sluiten, want de weken erna is het tijd voor een dieta!

Dit zijn mijn Italiaanse kerstervaringen

Natuurlijk zijn die mijn eigen ervaringen met de Italiaanse kerst. Opgedaan in Apulië en Piëmont, dus het is goed mogelijk dat het er elders in Italië of in andere families weer heel anders aan toegaat. Welke regionale kersttradities ken jij?