Maarten van Eerd
De laatste 2 weken van oktober is het in Italië een drukte van belang op plaatsen die anders meestal doodstil zijn.
Overal rukken bedrijven en ambtenaren van de gemeentelijke groendiensten uit, gewapend met bosrandmaaiers, maaimachines en bladblazers. Hun doel zijn de vele grote en kleine begraafplaatsen in het hele land.
Borders worden opgeschoond, grasvelden aangeharkt, paden schoongeblazen en scheuren in muren meestal provisorisch weggewerkt. De rood-witte linten en hekken die veel slecht onderhouden begraafplaatsen het hele jaar sieren, verdwijnen als sneeuw voor de zon.
De poorten worden met de hogedrukreiniger behandeld en daarna gesmeerd. Tegelijkertijd is het een drukte van belang in de bloemenwinkels en bij al hun toeleveranciers. Gigantische hoeveelheden chrysanten en rozen worden aangevoerd en de productie van speciale stukken met de prachtigste kunstbloemen kent een absolute piek.
In de meeste Italiaanse regio’s worden koekjes of andere zoetigheden gebakken met namen als fave dei morti, de boontjes van de doden, of dita dei morti, dodenvingers. Ze zijn bijna altijd wittig en langwerpig en verwijzen naar de botten van de doden.
Halloween op z’n Italiaans
En dat allemaal omdat het op 2 november il Giorno dei Morti of Tutti i Morti, Allerzielen, is. Maar eerst is het 1 november, Tutti i Santi of Ognissanti, Allerheiligen.
Ook het vieren van de avond voor een belangrijke kerkelijke feestdag is een oude traditie. Denk bij voorbeeld aan kerstavond. Allerheiligen vormt al sinds de 8ste eeuw geen uitzondering. Want dat is de onverwachte feestdag.
Ook in Italië verschijnen er tegenwoordig her en der pompoenen, vampiers, mummies en zombies voorafgaand aan 31 oktober. Italianen en zeker hun kinderen houden wel van verkleedfeestjes, ook op de vigilie van Tutti i Santi, het feestje dat ook in Nederland, Duitsland en België steeds meer op zijn Angelsaksisch als Halloween wordt gevierd.
Allerheiligen
Allerheiligen is een nationale feestdag in Italië. Oorspronkelijk was het de dag waarop alle martelaren werden ‘gevierd’ maar vanaf de 9de eeuw kwamen daar alle heiligen bij. Handig want die kon je dan de dag van tevoren vragen of ze een goed woordje wilden doen voor de overledenen van de dag erop.
In het grootste deel van Italië is de feestdag vergelijkbaar met Pinksteren in Nederland. Bijna niemand weet waarom het een vrije dag is, maar iedereen is er blij mee en hoopt dat 1 november op maandag of vrijdag valt want dan heb je een ponte, een bruggetje, oftewel een lang weekend. Veel winkels zijn tegenwoordig ook open, zeker de grote supermarkten en winkelcentra.
Ook in Italië heeft de ontkerkelijking de afgelopen decennia toegeslagen. Hoewel de meeste Italianen zich nog altijd katholiek noemen, zijn ook hier de kerken alleen op de grote feestdagen echt gevuld. Tijdens de gewone missen op zondag en zeker door de week ligt de gemiddelde leeftijd ruim boven de 60 en puilen de banken zeker niet uit van gelovigen.
Allerzielen
Maar Italianen zijn wél heel goed in het in stand houden van tradities en daar hoort Allerzielen zeker bij. Dus zal op 2 november het parkeerplaatsje voor de kleine begraafplaats bij ons boven voor één keer te klein zijn. Vorig jaar was er zelfs sprake van een kleine file, maar dat kwam misschien door corona.
Op 2 november (geen vrije dag) leggen heel veel Italianen nog steeds bloemen op het graf van een geliefde oma, opa, echtgenote of ander familielid. Er worden kaarsen aangestoken, meestal van die dikke in die rode plastic hulzen met een metalen dakje erop. Die gaan namelijk niet uit als het waait of regent.
Overigens heeft ook in Italië de elektrische kaars een onstuitbare opmars doorgemaakt, handiger en veiliger. Zowel de traditionele als de moderne versie zijn in heel Italië gewoon in de supermarkten te krijgen.
Gedenkdag voor overleden gelovigen
Tutti i Morti, ook wel Giorno of Festa dei Morti genoemd is trouwens niet de échte naam van deze katholieke ‘feestdag’. Het heet eigenlijk de ‘gedenkdag voor alle overleden gelovigen’. Het idee was (en is voor sommigen nog steeds) dat de overleden gelovige, die de hemel niet helemaal bereikt had, door gebed en de heilige mis een stukje verder op de goede weg konden worden geholpen.
De meeste Italianen beschouwen Allerzielen nu als een feestdag, ook al is het dat zelfs in dit centrum van het katholieke geloof nooit geweest.
En die chrysanten? Geef een Italiaan nooit een chrysant als leuk cadeautje. Ze beschouwen het absoluut als een ‘grafbloem’. Toen ik onze bloemist vroeg waarom dat zo is, moest hij even nadenken. ‘Waarschijnlijk gewoon omdat het de enige bloemen zijn die begin november nog bloeien.,’ was zijn wat prozaïsche antwoord.
Een Italiaans recept voor Allerzielen
Zelf fave dei morti maken? Dat is heel makkelijk:
Ingrediënten
- 200 gram fijngemalen amandelen (of amandelmeel)
- 100 gram bloem
- 100 gram suiker
- 1 ei
- 30 gram boter
- 1 eetlepel kaneel en/of citroenrasp
Bereiding
- Warm de oven voor op 180 graden.
- Meng alle ingrediënten samen tot een glad maar licht korrelig deeg. Blijft het deeg een beetje droog, dan kun je altijd een eetlepel lauw water (of rum) toevoegen.
- Rol met vlakke hand het deeg zodat je er vingerlange stukken van kunt snijden en druk die vervolgens zachtjes plat op een bakplaat met bakpapier erop.
- Baktijd 15 tot 20 minuten en na afkoelen bestrooien met poedersuiker.
Comments