Archeologische supervondst in Toscane

Het dorp San Casciano dei Bagni, in de provincie Siena in het zuiden van Toscane, leidt een moeizaam bestaan als een wat verlopen kuuroord waar de jongeren wegtrekken omdat er voor hen geen toekomst is. Maar daar kan verandering in komen, nadat op 8 november bekend werd gemaakt dat in San Casciano een archeologische vondst is gedaan die qua omvang en historisch belang haar weergang niet kent.

24 bronzen beelden

Uit de modder van een antiek warmwaterbad zijn 24 bronzen beelden opgedolven, waarvan 5 van een meter hoog, naast zo’n 80 andere voorwerpen en 6000 gouden, zilveren en bronzen munten. In de Italiaanse pers wordt de ‘schat uit de modder’ daarom al vergeleken met de vondst van de Bronzen van Riace, de twee vermaarde Griekse beelden van atleten die 50 jaar geleden voor de kust van Calabrië werden gevonden.

De warmwaterbronnen van San Casciano golden als heiligdom vanaf de derde eeuw voor Christus, toen dit gebied nog Etruskisch was, tot aan de vijfde eeuw, toen het Christendom in het Romeinse Rijk staatsgodsdienst werd en de heilige baden werden gesloten.

Perfect bewaard

Een onbekende weldoener zorgde ervoor, dat daarbij de giften van pelgrims uit vroeger eeuwen niet verloren gingen, en daarvan plukken de archeologen nu de vruchten. De bodem van het diepste bassin werd afgesloten met een tegelvloer en daar bovenop werd de zuilengalerij geplaatst die het bad had geflankeerd.

Bedekt onder heet water en modder, die zorgden voor een zuurstofarme omgeving, bleven de beelden perfect bewaard.

Nadat onder struikgewas toevallig een antieke zuil was aangetroffen, werd 3 jaar geleden begonnen met de opgravingen. Dat gebeurde op initiatief van de gemeente San Casciano, samen met de afdeling archeologie van de Università per gli Stranieri (buitenlanders) van Siena.

Apollo en Hygieia

In september en oktober van dit jaar werd het grootste bassin uitgegraven, waarbij 2 weken geleden volkomen onverwacht het eerste beeld werd gevonden. Daarop volgden nog eens 23, waaronder schitterende afbeeldingen van Apollo en van Hygieia (Igea in het Italiaans), de godin van de gezondheid, met een rond haar arm kronkelende slang.

Daarnaast een groot aantal kleinere beeldjes van hoofden, handen en voeten: ex voto’s, geschenken voor de goden om genezing van dat lichaamsdeel af te smeken of juist om voor genezing te bedanken.

Wie weleens in Italiaanse kerken en kapellen heeft rondgestruind, weet dat die traditie in Italië nog springlevend is, al hebben Roomse heiligen nu de plaats van de heidense goden ingenomen. Ook werden modellen gevonden van menselijke organen die waarschijnlijk werden gebruikt als studiemateriaal voor Etruskische priesters die de toekomst aflazen uit ingewanden.

Nieuw licht op geschiedenis

De ontdekking in Toscane is uniek, omdat bijna alle bronzen beelden uit de oudheid in de middeleeuwen zijn omgesmolten. Bovendien werpen ze nieuw licht op een eeuwenlange geschiedenis.

De beelden stammen uit een periode die loopt van de tweede eeuw voor tot de eerste eeuw na Christus en bevatten Etruskische en Latijnse inscripties, met namen van invloedrijke families die ook uit andere bronnen bekend zijn.

Interessant daarbij is, dat het nooit helemaal ontcijferde Etruskisch veel langer werd gebruikt dan tot nu toe werd gedacht. Etrurië, ongeveer het huidige Toscane, werd in het begin van de derde eeuw voor Christus door de Romeinen veroverd, waarna de taal geleidelijk aan verdween.

Maar de vondst van San Casciano maakt duidelijk dat het Etruskisch nog zeker 3 eeuwen voortleefde. Ook blijkt dat Etruskisch en Latijn naast elkaar werden gebruikt, wat duidt op een vreedzaam samenleven van beide bevolkingsgroepen.

De beelden worden momenteel gereinigd en bestudeerd, maar zullen volgens plan volgend jaar worden ondergebracht in een nieuw museum in San Casciano dei Bagni, naast een archeologisch park rond de opgravingen.

Voor burgemeester Agnese Carletti, die het opgravingsproject van meet af aan heeft gepusht, is daarmee ‘een droom werkelijkheid geworden’.