Column: de vloek van de navigatie

We gaan al lange tijd op autovakanties naar Italië, net als veel van de lezers van Dit is Italië. Tijdens onze eerste reizen naar Italië (ik praat dan over het begin van deze eeuw) stippelde je dan van tevoren een globale route uit. Gaan we via Oostenrijk of Zwitserland? Waar willen we ongeveer de grens over steken? Wat is een leuke plek om te overnachten? Onderweg moest je je dan redden met de bewegwijzering, aangevuld met losse routekaarten en het stratenboek. Nu zet je de navigatie aan en laat je ‘Big Tech’ de reisroute bepalen.

Ik herinner me een mooie reis door Noord-Italië. Van het Lago Maggiore naar de Cinque Terre, Pisa, Toscane, Venetië, Milaan en zo nog wat meer plekken. We hadden geen navigatie in die tijd. En smartphones met Google Maps erop waren er nog niet. We reden zomaar Milaan in en zochten naar een willekeurige parkeergarage om daarna te ontdekken waar we ongeveer waren.

Als je ergens heen wilde, dan volgde je de borden of je bestudeerde de kaart. Af en toe stopte je om eens wat beter te kijken. ‘Als we hier richting Bologna gaan, dan zitten we op de juiste koers.’ Of nog vager: ‘Laten we zo veel mogelijk oostwaarts rijden.’ Dan reden we totdat we moe werden om er vervolgens een campinggids bij te pakken, ook al op papier.

Nu zet je de routeplanner aan en zie je meteen hoeveel kilometer je moet rijden, via welke route en hoelang je erover doet. De overnachtingsplek is vooraf geboekt (of regel je nog even makkelijk via booking.com). Dat scheelt inderdaad allemaal veel tijd.

Als je langere afstanden rijdt, krijg je als moderne reiziger onderweg nog tips over hoe je nog wat tijd kunt besparen of een file kunt omzeilen. Verkeerd rijd je eigenlijk niet meer. Als je toch een keer een afslag te vroeg neemt, dirigeert de vriendelijke stem van TomTom, Google of een andere routeplanner je snel weer terug naar de ‘hoofdroute’.

Die alternatieve route via een lange, stoffige en onverharde weg zul je niet snel meer nemen. Maar dat was wel wat we deden in de pre-navigatietijd. ‘Zullen we hier doorsteken?’ ‘Is dat wel een begaanbare weg?’ ‘Ik weet het niet, maar we zien wel.’ Met een auto vol stof kwamen we aan op onze volgende bestemming en we vonden het prachtig.

Of die keer dat we met een huurauto dwars over Sicilië reden en we ons afvroegen of die witte weggetjes op de wegenkaart eigenlijk wel begaanbare wegen waren. De kuilen in de weg werden steeds groter, totdat we uiteindelijk op een onverharde weg uitkwamen.

Terwijl we langs de kuilen en kuddes met schapen en koeien door manoeuvreerden, vroegen we ons met samengeknepen billen af of we ooit wel terug in de bewoonde wereld zouden komen? En die glimlachende mannen met jachtgeweren langs de route, waren dat eigenlijk wel echt jagers?

We hadden alle tijd (het scheelde ook dat er nog geen kinderen waren) en de reis was de vakantie. Soms waren we even verdwaald, maar wat maakte dat uit? Het zijn deze reizen die in onze herinnering staan gegrift, juist doordat het af en toe spannend was. Doordat we soms de weg even kwijt waren. Doordat we op de kaart moesten zoeken waar we waren en waar we naartoe gingen.

We hebben het nog een tijdje tegen kunnen houden. Spontaniteit is toch juist heerlijk tijdens je vakantie? We hebben op scouting gezeten, dus toch zeker geen routehulpje nodig?

Het verzet duurde niet lang. We moesten we op een gegeven moment wel mee in de vaart der volkeren. Juist voor vakanties is navigatie handig, werd er gezegd. De papieren kaarten verdwenen om plaats te maken voor een navigatiesysteem en later voor een smartphone met Google Maps.

En nu? Je komt waar je wilt zijn, snel en efficiënt, maar de spontaniteit is eruit. Je neemt niet meer zo gauw een afslag die je van de gebaande paden voert voordat je op je bestemming bent, want stel je voor dat je met een lege tank of panne langs die C-weg komt te staan…

Maar je mist het gevoel van the middle of nowhere, de bijzondere picknickplekken, de groezelige campings, de uitgestorven dorpjes en de weinig bezochte bezienswaardigheden die je nooit meer zult zien. Nog steeds voelt die navigatie tijdens vakanties vaak meer als een vloek dan als een zegen.