Aart Heering
Corleone. De naam van het Siciliaanse stadje wordt vanouds geassocieerd met Cosa Nostra. Dat is begrijpelijk, en niet alleen door de Godfather-filmcyclus van Francis Ford Coppola.
Van de jaren 50 tot aan het begin deze eeuw hadden corleonesi als Luciano Liggio, Salvatore Riina en de 41 jaar voortvluchtige, in 2006 gearresteerde Bernardo Provenzano het voor het zeggen binnen de Siciliaanse maffia.
Inhoudsopgave
Corleone: van maffiabolwerk tot geliefde toeristische bestemming
Corleone zelf was toen ook allesbehalve een gezellig stadje. Een jaar of 30 geleden was ik er met een filmploeg van de Nederlandse televisie voor een reportage. Bij de weinige burgers die we op straat aantroffen, stuitten we op een muur van argwaan, zwijgzaamheid en vuile blikken. De situatie leek dermate gespannen dat de geluidsman (die had je toen nog) weigerde om uit de auto te komen.
Dat is nu wel anders. De meest beruchte maffiosi zijn dood, zitten in de gevangenis of hebben de misdaad vaarwelgezegd. (Een van de laatste topgangsters, Riina’s zoon Giovanni, zit levenslang vast en zijn broers gedragen zich netjes.)
De burgers van Corleone kunnen vrij ademhalen. Het voornaamste plein draagt de naam van de vermoorde maffiarechters Falcone en Borsellino, het stadje zelf is een stuk levendiger en voor ondernemers is de maffia zelfs een verdienmodel geworden.
Daarvan getuigen tientallen nieuw geopende eetgelegenheden, hotels en B&B’s. Corleone, een agrarisch centrum van 11.000 inwoners, is zeker niet het mooiste dat Sicilië te bieden heeft.
De meeste toeristen komen om de sfeer van de ‘Padrino’ te proeven. Of om te genieten van het schitterende ommeland, waardoor Corleone is uitgegroeid tot een geliefde bestemming voor natuurliefhebbers, wandelaars en fietsers.
1. Central Bar
De weg van Palermo naar Corleone voert door een zacht glooiend heuvellandschap dat ’s winters lieflijk groen gekleurd is en in de zomer – het dode seizoen op Sicilië – geel en bruin geblakerd.
Als je via de Strada Provinciale 80 Corleone binnenrijdt, kun je parkeren op het Piazza Falcone e Borsellino, dat ligt aan de Villa Comunale, het stadspark, waar ook de Pro Loco (VVV) is gevestigd.
Loop vandaar een stukje verder over de Via Francesco Bentivegna en je komt uit bij de Central Bar Ruggirello, die tegelijk café, restaurant en pasticceria is en waar je vriendelijk wordt ontvangen door de lokale gasten.
Bij een cappuccino met een heerlijke cannolo siciliano kun je dan je plan trekken voor het bezoek aan de voornaamste attracties, die alle dichtbij liggen. want de bar heet niet voor niets Central. Of je neemt een glaasje (dan wel een fles) van de plaatselijke likeur die natuurlijk naar Amaro Don Corleone heet.
Central Bar
Via Francesco Bentivegna 207
+39 0918464164
Ook op Facebook
2. Chiesa Madre di San Martino
Om stichtelijk te beginnen en je niet meteen op de maffiose nalatenschap te storten, loop je door over de weg tot aan de aan Sint Maarten gewijde Chiesa Madre di San Martino, de voornaamste kerk van de stad.
Het is een indrukwekkend monument, dat uit de 14e eeuw stamt, maar sindsdien meermalen is uitgebouwd. De koepel was pas in 1663 gereed. In de kleurrijk beschilderde kerk vind je een groot aantal kunstwerken uit verschillende eeuwen, waaronder houten standbeelden van de H. Sebastiaan en de Madonna del Soccorso (de H. Maagd van Altijddurende Bijstand), een Byzantijns kruisbeeld, en een aan Sint Franciscus gewijd altaarstuk.
Op een groot doek maken we kennis met San Leoluca, de beschermheilige van Corleone naar wie nog altijd veel mannelijke bewoners zijn genoemd en aan wie elders in het stadje ook een kerk is gewijd.
Chiesa Madre di San Martino
Via Francesco Bentivegna, ingang aan de Via Bernardo Verro 15
Openingstijden niet aangegeven
Meer info
3. Het Antimaffia Museum
In december 2000 organiseerde de VN in Palermo een internationale conferentie over de bestrijding van de maffia’s in de wereld. Bij die gelegenheid werd in Corleone, in aanwezigheid van de Italiaanse president Carlo Azeglio Ciampi en de vice secretaris-generaal van de VN, Pino Arlacchi, een Internationaal Documentatiecentrum van Maffia’s en Antimaffia Beweging (CIDMA) gesticht.
Bij die gelegenheid verklaarde de toenmalige burgemeester, dat ‘Corleone nu eindelijk van de maffia is verlost’. In de jaren daarop is het documentatiecentrum uitgegroeid tot een museum van de (anti)maffia. Daarin wordt de historie van de Siciliaanse maffia en haar tegenstanders tot leven gewekt door een permanente, over 5 zalen verdeelde, collectie van fotografe Letizia Battaglia,
Zij heeft een halve eeuw lang moorden, processen, bijeenkomsten en begrafenissen vastgelegd, naast de moedige daden van rechters, politici, vakbondslieden en gewone burgers die hun verzet tegen Cosa Nostra al te vaak met de dood moesten bekopen.
n dit museum leer je wat de Siciliaanse maffia was en is en hoe Corleone er na een 100-jarige strijd in slaagde om het juk van zich af te schudden. Voor buitenlandse toeristen worden Engelstalige rondleidingen verzorgd. (Op het internet worden voorts meerdere tours aangeboden.)
Antimaffia Museum
Via G. Valenti 7
Open ma-vr 10-17 u, za-zo 10-13 u.
Alleen toegankelijk voor tour met gids en na reservering per mail.
Tour voor 2 personen €10 p.p.; van 3-15 personen €8. Kinderen gratis. Contact: info@cidmacorleone.it
+39 09184524143; mob +39 328116183
www.cidmacorleone.it
4. The Godfather’s House
De leep gekozen naam van dit in 2022 geopende particuliere museum dekt de lading niet helemaal. Het is niet een maffiabolwerk, maar een 19e-eeuws herenhuis dat weer in oude stijl is hersteld.
Antieke plavuizen, notenhouten kasten, een ouderwets fornuis, dikke zonwerende muren en familiefoto’s en crucifixen aan de wand geven een beeld van het leven van de upper class van Corleone – vooral grootgrondbezitters – in die tijd.
Leuk om een uurtje doorheen te zwalken. In het aanpalende B&B kun je terecht voor een slaapplaats en een traditioneel Siciliaans maal.
The Godfather’s House
Via Candelora 25
Open ma-za 10-18 u, zo gesloten.
Toegang volwassenen €10, kinderen tot 12 j €5.
Tel vast+39 091924169; mob +39 3894766677; +39 3890690039
www.thegodfathershouse.com
5. ‘Villa Riina’
Via Salvatore Aldisio 143, een riante woning even buiten het centrum, is op zich niets bijzonders, maar er is wel een mooi opbouwend verhaal aan verbonden. In de volksmond staat het pand nog steeds bekend als ‘Villa Riina’, omdat de voormalige capo dei capi – afgeschermd door stromannen – de eigenaar was.
Nadat Riina in 1993 was gearresteerd werd meteen geprobeerd om beslag te leggen op zijn onroerend goed. Ondanks verzet van zijn zetbazen slaagde in 1998 de toenmalige burgemeester erin, die het pand ter beschikking stelde van de plaatselijke Middelbare Landbouwschool die lokalen te kort kwam.
In 2005 werd het een kazerne van de Guardia di Finanza, de financiële politie, die ook nu nog huist in de woning van de voormalige topmisdadiger. Kortom, een voorbeeld van succesvol ‘pluk ze’-beleid.
Riina’s gezin woonde in een onooglijk straatje in het centrum, de Via Scorsone, waarvan de naam in 2008 veranderd is in die van Cesare Terranova, een maffiarechter die in 1979 in opdracht van Riina en andere maffialeiders werd vermoord.
Riina’s vrouw Ninetta Bagarella woont er nog steeds maar het is niet raadzaam om bij haar aan te bellen, want toen een journalist van de Corriere della Sera dat eens waagde, kreeg hij een emmer water over zich uitgestort.
Villa Riina
Via Salvatore Aldisio 143
6. Castello Soprano en Castello Sottano
Boven de bebouwde kom van Corleone uit torenen 2 rotsmassieven. Ooit stonden daarop kastelen van waaruit indringers gespot en beschoten konden worden. Het Castello Soprano (een naam die voortleeft in de maffiaserie The Sopranos), letterlijk het hooggelegen kasteel, ligt op 861 meter hoogte, ruim 300 meter boven het centrum van Corleone.
Van het oorspronkelijke middeleeuwse gebouw is weinig meer over dan de ronde wachttoren die vermoedelijk in 9e eeuw is aangelegd door de Saracenen die toen Sicilië veroverden.
Aan de andere kant staat tegen het stadscentrum aan op een massief blok kalksteen het Castello Sottano, ofwel het lagergelegen kasteel. Daarvan is nu vrijwel niets meer over – er staat nu een klooster van minderbroeders – maar het prachtige uitzicht over Corleone en het omliggende platteland is de korte, steile klim naar de top wel waard.
7. Cascata delle Due Rocche
Op enkele stappen van het centro storico van Corleone kom je in het Parco naturale (landschapspark) van de waterval van de twee rotsen. Eerst moet je daarvoor wat kriskrassen door nauwe straatjes (gebruik een navigator of vraag de weg) naar de Chiesa della Madonna delle Due Rocche.
Vandaar voert een korte wandeling door een ruige en lommerrijke omgeving naar een waterval die uitkomt in een door erosie gevormde vijver, van waaruit een constante nevel opstijgt die bij warm weer lekker verfrissend is. In het stroomgebied, dat bekend staat als de Canyon, kun je de resten zien van een middeleeuws, vermoedelijk Moors, aquaduct.
8. La Ficuzza
Hemelsbreed op 10 kilometer van het stadscentrum (17 km per auto of per fiets over de tot fietspad getransformeerde voormalige spoorlijn van Palermo naar Agrigento) kom je in het grootste natuurgebied van West-Sicilië, Il Bosco della Ficuzza.
Hier ligt het grootse jachtpaleis Real Casa di Caccia, dat koning Ferdinand III van Sicilië hier in 1799 liet aanleggen en dat nu een museum is. De bossen en heuvels van het voormalige jachtterrein van de vorst vormen nu een ongerept paradijs van natuur, rust en sport, met tientallen routes voor wandelaars, fietsers, mountainbikers en klimmers. (Het hoogste punt, de Rocca Busambra, ligt op 1613 meter.)
Ook is er een ruime keuze aan hotels, agriturismi en B&B’s. Om even terug te keren naar het thema maffia: één daarvan, het Agriturismo Terre di Corleone, is gevestigd in een op maffiabaas Riina in beslag genomen pand.
9. Principe di Corleone
Wijnliefhebbers komen in Corleone ook aan hun trekken in de plaatselijke Cantina Principe di Corleone in de Contrada (buurtschap) Malvello. Het is geen echte prins die hier de scepter zwaait, maar de 4de generatie van de familie Pollara, 3 broers van wie de oudste uiteraard Leoluca heet.
Dit wijngoed is een van de inmiddels vele Siciliaanse producenten van kwaliteitswijn, met een voorkeur voor lokale druivensoorten als de witte Grillo, Cataratto, Inzolia en Bianco d’Alacamo en de rode Nero d’Avola, Nerello Mascalese en Syrah. (Deze laatste is niet oorspronkelijk Siciliaans, maar wel volledig ingeburgerd.)
Het zal niet moeilijk zijn om in Corleone (of anders online) een paar flessen te bemachtigen en ook worden ter plekke proeverijen georganiseerd.
Cantina Principe di Corleone
Pollara Srl Contrada Malvello Strada Provinciale 4bis km 2.
Voor proeverijen afspraken maken via de site.
www.principedicorleone.it
Overnachten in Corleone
Vanuit Palermo is Corleone ongeveer een uur en een kwartier rijden. Wil je blijven slapen in Corleone om alles van de stad en haar omgeving in je op te nemen, dan zijn daarvoor volop mogelijkheden in de vorm van B&B’s, hotelkamers en vakantiehuizen. Zie hiervoor het kaartje hieronder.
Comments