Merel Diemont
Een dorp vol street art. Dat is Dozza in Emilia-Romagna. Deze verzameling oranje, rode en gele en huizen met smalle straten telt inmiddels meer dan 200 muurschilderingen, gemaakt door lokale en internationale kunstenaars. Van abstract tot concreet en van zwart-wit tot kleurenexplosies: elk fresco is uniek en maakt van Dozza het domein van street artists…
Inhoudsopgave
Door de natte straten van Imola
‘Waar zal ik jullie afzetten?’ vraagt de taxichauffeur zonder zijn ogen van de natte straten van Imola af te wenden. De regen tikt op het dak en overstemt de – toch aardig luide – Italiaanse radio. De chauffeur schiet in de lach als we niet op zijn vraag reageren. ‘Jullie zoeken een plek in Dozza waar het droog is? Vergeet het maar’. We lachen mee, maar hopen dat het dorp Dozza – een van ‘de mooiste burchten van Italië’ – ook bij regenachtig weer een bezoek waard is.
Onze chauffeur ziet geen probleem en fluit vrolijk mee met de muziek op de radio. De weg stijgt en wordt smaller. Tussen de groene bomen duikt het Italiaanse platteland op: een lappendeken van goudgele maïsvelden, bruine omgeploegde aarde en weilanden, die over de eindeloze heuvels is uitgespreid. De taxi remt en plotseling staan we onder de dikke muren van een enorme burcht met kantelen en ronde torens: Dozza.
1. Welkom in de wolken
Als we uitstappen, lijkt het of we in een tijdmachine hebben gezeten in plaats van in een Alfa Romeo. Een klinkerpad loopt langs de met klimop begroeide muren van de 13de-eeuwse burcht La Rocca omhoog. Vogels fluiten en op de akkers in de verte schoffelen boeren de grond. De grijze wolken zijn verdwenen en de zon schijnt wanneer we Dozza betreden. Daar stuiten we op andere wolken: donzige witte, die op de oranje muur van een woning zijn geschilderd…
Sinds 1965 is Dozza – gelegen tussen Bologna en Imola – namelijk eens per twee jaar het domein van straatkunstenaars tijdens de Biennale del Muro Dipinto. Dit zevendaagse festival met workshops, lezingen en borrels staat volledig in het teken van street art.
Bij elke editie beschildert een aantal kunstenaars de eeuwenoude muren van Dozza met nieuwe fresco’s. Zo is het plaatsje met zijn paar duizend inwoners in de afgelopen 50 jaar uitgegroeid tot een kleurrijke openluchtgalerie met meer dan tweehonderd fresco’s.
2. De gulzige griffioen
De witte en blauwe wolken van de muurschildering die ons verwelkomt, geven een dromerig gevoel. Dat geldt ook voor de kleine eenzame fietser en de twee mannen die van bovenaf verlangend naar hem kijken. Een nostalgisch gevoel bekruipt ons als we de titel lezen: ‘Als gisteren’.
We lopen de bocht om en staan oog in oog met de twee ronde torens van La Rocca en de groenstrook die lijkt op een slotgracht. Over de smalle houten loopbrug wandelen bezoekers naar binnen en buiten.
Hoewel morgen de 27ste editie van het muurschilderingfestival begint – en Dozza er weer een aantal fresco’s bij krijgt – is het rustig op het kleine plein. Daar ontmoeten we de Griffioen: de zachtroze muur van de trap die naar een woonhuis leidt, is beschilderd met een leeuw met de kop van een roofvogel. Het magische dier drinkt gulzig van een stroompje water. Op het naastgelegen huis wappert de Italiaanse vlag: ook een fresco.
3. De fresco’s van La Rocca
Voor we de kleine straatjes van Dozza induiken, wandelen we de houten loopbrug over naar de burcht waar Dozza haar bestaan aan de te danken heeft. Bij de entree vertelt museummedewerker Laura – golvend zwart haar en een gezicht vol sproeten – ons over de geschiedenis van de burcht. Die is gebouwd in de 13de eeuw, maar is in de eeuwen daarna regelmatig vernield, herbouwd en uitgebreid. Verschillende adellijke families hebben hier door de jaren heen gewoond. Jullie zullen hen wel tegenkomen, knipoogt Laura.
Wanneer we door de ruime vertrekken met gekleurde wandtapijten, hoge ramen en antieke meubels dwalen, komen we de familie Sforza, Malvezzi en Campeggi inderdaad overal tegen: op schilderijen, in verhalen en zelfs hun kledingkasten staan er nog.
Deze adellijke families wisten wat er achter de vele verborgen deuren en trappetjes schuilgaat. Op de binnenplaats vol bogen en gewelfde plafonds belanden we opnieuw in een creatieve wereld: fresco’s van vroegere bewoners sieren de muren en overal staan kunstvoorwerpen.
4. De tijd vliegt
Tussen een handvol bezoekers klimmen we naar de top van de torens. De donkerrode daken van Dozza – omringd door een zee van groene heuvels – strekken zich onder ons uit. We verkennen de rondgang om geen uitzicht te missen. Dromerig kijken we naar de rode boerderijen tussen de wijngaarden. Geen wonder dat Dozza kunstenaars inspiratie geeft en velen er blijven wonen. Duiven koeren en de wind waait: de drukte van de 21ste eeuw is even heel ver weg.
Na een korte blik – want gesloten – op de bekende wijnbar Enoteca Regionale Emilia Romagna in de kelder van de burcht, zwaaien we naar Laura. Via de Via de Amicis en de Via della Pace – zelfs de staatnamen zijn mooi – lopen we naar de ‘hoofdstraat’ van Dozza: een smal straatje van 400 meter lang.
Toch kost wandelen door Dozza tijd: overal hangen fresco’s met uiteenlopende kleuren, vormen en thema’s. Toepasselijk is de donkere schildering met een wit tapijt dat door de ruimte zweeft: De tijd vliegt.
5. Een explosie van roze
Inwoners van Dozza beschikken naast een flinke portie creativiteit ook over groene vingers: overal staan bakken met gekleurde bloemen en terracotta potten met groene planten die bij de donkergroene en bruine luiken voor de ramen passen. Een van de opvallendste muurschilderingen is de roze wolk die een houten poort omringd. Een elegante vrouw – subtiel naakt – leunt rustig tegen die poort en kijkt wie er door haar straat loopt. Ergens in de explosie van roze kleuren is nog net huisnummer 41 te zien.
Het herinnert bezoekers eraan dat Dozza niet alleen een openluchtmuseum vol schilderijen is: er wónen ook mensen. Zoals Rina, die een kleine boetiek – Le Robe di Rina – runt onder de gewelfde plafonds van de zuilengalerij in het hart van Dozza. Haar blonde krullen en vrolijke lach nodigen uit om de jurken, hoeden en sieraden te bekijken. Buiten staat houten kookgerei uitgestald op pallets en sinaasappelkratjes. ‘Voor thuis in de keuken’ lacht ze. ‘De beste keuken van Dozza zit daar’.
6. Lunchen naast San Giorgio
Rina wijst naar het sierlijke uithangbord van Ristorante da Cane. In de zuilengalerij eronder staat een lange tafel vol lege wijnglazen. Kletsende – en licht aangeschoten – vrouwen van alle leeftijden leunen tevreden tegen het rode pleisterwerk van de zuilengalerij. Hier voelen we ons wel thuis. Aan de andere kant van het restaurant dat hier sinds 1928 (!) zit, ligt een terras met een weids uitzicht. Aan het balkon hangen ontelbare bakken vol roze petunia’s die fel afsteken bij de witte tafellakens.
Van het tafellaken is al snel weinig meer te zien: het wordt bedolven onder glazen water, wijn, grissini – Italiaanse soepstengels – en bruschette. De borden pasta met romige aspergesaus en saffraan passen er amper bij. Het restaurant is ook een albergo en hoewel we graag de bedden zouden proberen, nemen we afscheid van de obers. Vele fresco’s wachten nog. Zoals het Venetiaanse eiland van San Giorgio op de muur naast het stadhuis. Het blauwe water van de lagune spat van de oranje muren.
7. Flaporen tot aan het balkon
Het heldere geklingel van de klokken van Dozza’s kerk – die officieel Santa Maria Asunta in Piscina heet – verleidt ons de zware houten deur tegenover het stadhuis open te duwen. Meteen staan we in de kleine kerk met roomwitte muren vol religieuze fresco’s hangen. De muren en het plafond zijn versierd met krullen en andere decoraties in dezelfde roomwitte kleur. Zelfs de zware houten kerkbanken lijken daardoor minder donker. Toch verlangen we naar wat meer kleur..
Daarvoor moeten we bij de naastgelegen poort zijn. De stenen boog over de weg heeft aan beide kanten een klok, maar vooral de kleuren aan de buitenkant springen in het oog: felblauwe lucht, een gekleurde regenboog en groen gras.
Het gebouw ernaast is versierd met een enorm fresco van een lenige man wiens flaporen zo groot zijn dat ze bijna niet op het gebouw passen. Hij oogst verbazing en bewondering, wat geldt voor heel Dozza: muurschilderingen geven kleur aan de historie. En het aantal kunstwerken groeit nog steeds..
Meer beelden van kleurrijk Dozza
Gelukkig schijnt ook in Dozza weleens de zon. Hier zijn nog meer foto’s van de street art in Dozza, gemaakt door Ton Groenendijk:
Mooie dronebeelden van Dozza vanuit de lucht:
Comments