Extreme droogte: Italië heeft dorst

De stranduitbaters van het Lago Maggiore kunnen tevreden zijn. Door de daling van de waterspiegel in het meer – met maar liefst een meter in 4 dagen tijd! – wordt hun terrein snel groter, en hitte en felle zon garanderen een maximale omzet van frisdrank en bier. Ook voor toeristen en badgasten is het best uit te houden, maar daarmee houdt het ook wel op. Italië wordt geteisterd door extreme droogte.

In grote delen regent het al meer dan 100 dagen niet en daarnaast is het land in de afgelopen weken getroffen door 4 achtereenvolgende hittegolven met pieken van boven de 40 graden.

Lange, hete zomer verwacht

De voorspellingen voor de komende maanden zijn evenmin gunstig: het ziet er naar uit dat Italië (alweer) een lange, hete zomer tegemoet gaat. De situatie is daarmee ernstig genoeg om in de komende dagen de noodtoestand uit te roepen. Dat biedt de regering de mogelijkheid om, in overleg met de getroffen regio’s, water te rantsoeneren en slachtoffers schadeloos te stellen.

Het zwaarst door de droogte getroffen is het noorden, met de vruchtbare Po-vlakte, waar tot voor kort water geen probleem was. Maar deze zomer worden rivieren en irrigatiekanalen nauwelijks gevoed door smeltwater uit de zuidelijke Alpen, waar sinds 15 jaar niet zo weinig sneeuw is gevallen.

Gletschers verdwijnen letterlijk als sneeuw voor de zon, rivieren voeren maar de helft van de gebruikelijke hoeveelheid water aan, stuwmeren zijn halfvol of minder en de anders zo majesteitelijke Po is teruggebracht tot een lage en trage stroom in een droge bedding, die maar een kwart van de normale hoeveelheid water verplaatst.

Aan de benedenloop van de Po stroomt daardoor water uit de Adriatische Zee nu al zo’n 30 kilometer stroomopwaarts en dat leidt tot verzilting van het grondwater waarmee de gewassen in deze zone worden bevloeid.

Gevaar voor oogst

In de landbouw is nu al voor circa een miljard euro verlies aangericht en volgens de boerenorganisaties staat de helft van de agrarische productie op het spel. De rijstvelden in Piemonte en Lombardije, waar de carnarolo-variant voor de risotto wordt verbouwd, drogen uit en de oogst dreigt te mislukken. Voor maïs geldt hetzelfde verhaal.

Verder naar het zuiden, waar het ook in normale zomers droger kan zijn, zijn de gevolgen vooralsnog minder ernstig. Maar wel worden beduidend lagere opbrengsten verwacht van groente en fruit, tarwe en sinaasappels.

En dan heeft Sardinië nog te kampen met een bijbels aandoende sprinkhanenplaag. Miljarden insecten vreten zich een weg door graanvelden, groentekwekerijen en tuinen, terwijl een remedie nog ver te zoeken is. Ook weer een gevolg van de zachte winter en de huidige hitte en de droogte.

Maatregelen tegen droogte

Tot nu toe hebben de verschillende regio’s ieder voor zich de crisis bestreden met ad hoc-maatregelen. Lombardije wil de toevoer voor irrigatie met 20% verlagen. In 250 gemeenten in Piemonte is het watergebruik al gerantsoeneerd. In sommige dorpen wordt drinkwater met tankwagens aangevoerd. Regiobesturen smeken om water bij de beheerders van (voor het opwekken van stroom bestemde) stuwmeren en overwegen om het wettelijk vastgestelde minimumpeil van de zijrivieren te verlagen, met gevaar voor flora en fauna.

De gouverneur van de regio Lazio heeft de toestand van ‘natuurramp’ uitgeroepen en zijn collega van Emilia-Romagna die van ‘gewestelijke crisis’. Piemonte, Lombardije, Emilia-Romagna, Umbrië hebben de noodtoestand aangevraagd en ook Veneto overweegt dat.

Het wachten is nu op het aangekondigde landelijke crisisplan, maar ook op een structurele verbetering van het notoir inefficiente Italiaanse waterleidingnet, waar op sommige plaatsen meer dan de helft van het water wordt verspild. De verbetering daarvan is opgenomen in het Covidherstelfonds, maar zal nog wel even op zich laten wachten.

Zuinig met water

De watervoorziening van particulieren lijkt door deze droogte nog niet in gevaar, ook omdat dit maar 15% van de totale consumptie bedraagt, tegen 60% voor de landbouw en 25% voor de industrie. Maar via de media worden burgers wel opgeroepen om zuinig te zijn met water en de gedeputeerde van milieu van Emilia-Romagna waarschuwde dat ‘het nu echt geen tijd is om je auto te wassen’.

Niet te veel sproeien en niet te lang douchen dus, dat geldt ook voor maatschappelijk bewuste toeristen. Wellicht ten overvloede: vermijd de zon en ga niet op het heetst van de dag de stad in. Dat is echt niet leuk en potentieel gevaarlijk.