Het mooiste van Napels in december

In de donkere dagen voor Kerstmis is het centrum van Napels gezellig druk met burgers en toeristen die voor helder verlichte winkelruiten naarstig zoeken naar passende geschenken voor onder de kerstboom. Uniek is het schouwspel rond de Via di San Gregorio Armeno, waar de kerststallen van heel Italië vandaan komen. Maar ook in de rest van de stad hoef je je niet te vervelen. Hier wat suggesties voor een stadswandeling.

1. Giorgia Meloni in de kerststal

Nergens in Napels, en vermoedelijk nergens in Europa, is het de komende weken zo druk als in de Via di San Gregorio Armeno. In dit korte smalle straatje zijn tientallen ateliers gevestigd die gespecialiseerd zijn in de vervaardiging van presepi, kerststallen.

Daar loopt het storm omdat miljoenen Italiaanse gezinnen in de Advent hun presepe uit de kast halen en waar nodig aanvullen met nieuwe figuren. In de etalages en op straat staan daarom duizenden van kurk en gips handgemaakte stallen, kindekens, wijzen en engelen te pronken, naast minder traditionele kerstfiguren als Pulcinella (de Napolitaanse Tijl Uilenspiegel) en volkskomiek Totò.

Daarnaast vullen de uitbaters hun collectie graag aan met min of meer actuele figuren als Berlusconi en Maradona. De meest populaire nieuwkomer is dit jaar uiteraard de kersverse premier Giorgia Meloni, niet verbeeld als H. Moeder, maar in een politiek correct blauw of roze mantelpak. Dat alleen al maakt San Gregorio in deze dagen een must voor elke bezoeker.

2. Het Kasteel van het Ei en de Baai van Napels

Een goed begin voor een verkenningstocht door de officieuze hoofdstad van Zuid-Italië is het Castel dell’Ovo. (Letterlijk het Kasteel van het Ei: de legende wil dat de dichter Vergilius in de fundamenten een ei had laten metselen en dat rampspoed over de stad zou komen als dit ei zou breken. Of dat ooit gebeurd is, is niet duidelijk, maar gezien de dramatische geschiedenis van Napels zou het op zijn minst fiks gebarsten moeten zijn.)

• 

• 

Dit – van 9-17 uur vrij toegankelijke – tufstenen fort ligt op een schiereilandje in de Baai van Napels dat al in de 7^e eeuw voor Christus door Griekse kolonisten werd bewoond. Het is aangelegd door een Romeinse patriciër, de vermaarde lekkerbek Lucullus, in de middeleeuwen uitgebreid door Normandische en Franse heersers en in de 17^e eeuw door de toenmalige Spaanse onderkoningen tot kerker verbouwd.

Vanaf de borstweringen heb je naar rechts een prachtig uitzicht op de stad, met op de achtergrond de Vesuvius. Links kijk je uit op de elegante Via Partenope, waaraan de meest luxueuze hotels liggen, en de Via Caracciolo, de tussen de zee en de wuivende palmen van het stadspark liggende boulevard.

Verder westelijk ligt de heuvel van Posillipo, waar het goed vis eten is met zicht op de Baai en op de ‘hemelse zonsondergangen’ die Goethe hier al bezong. Naast het kasteel ligt de Borgo Marinaro, een oud havencomplex dat is omgetoverd tot een uitgaanscentrum van hotels en cafés. Het is vooral met mooi weer, en dat kan het in Napels ook in december zijn, populair onder stedelingen, toeristen en bezoekers van de belendende jachthaven.

3. Van Piazza del Plebiscito naar Via Toledo

Een korte wandeling noordwaarts voert naar het grootste plein van de stad, het Piazza del Plebiscito. (Genoemd naar de volksstemming waarmee de Napolitanen op 21 oktober 1860 kozen voor aansluiting bij het jonge Koninkrijk Italië.)

Aan de ene kant wordt dit omarmd door een zuilengalerij die doet denken aan die van de Sint Pieter en aan de andere wordt het plein afgesloten door het Palazzo Reale, het barokke paleis van de koningen van Napels, dat nu een museum is.

Even verderop ligt aan het Piazza Municipio, tegenover het monumentale gemeentehuis, de Maschio Angioino, een plomp, uit de 13^e eeuw stammend bolwerk met enorme bastions van zwarte vulkaansteen.

Van het Piazza del Plebiscito noordwaarts loopt de meest elegante winkelstraat van Napels, de Via Toledo, waar de grote namen van de Italiaanse mode zijn vertegenwoordigd. Aan de rechterkant ligt de Galleria Umberto I, een met gietijzer en glas overkapte winkelgalerij uit het eind van de 19^e eeuw, iets later dan de Milanese Galleria Vittorio Emanuele II.

• 

• 

4. De Spaanse Wijken

Links ligt een heel typisch stuk Napels, de Quartieri Spagnoli, die uit de tijd stammen toen Napels werd bestuurd door een Spaanse onderkoning.

In deze tientallen haaks op elkaar staande smalle straatjes met hoge 16^e-eeuwse flats proef je nog de sfeer van de ouderwetse volksbuurt. Met simpele eethuizen, minuscule winkeltjes, overhangend wasgoed, bejaarden in bedompte benedenwoningen, rondrennende scugnizzi  (straatjongens) en af en toe een wat vervallen barokke kerk of kapel.

Heel rustiek allemaal en leuk om een tijdje rond te dwalen om de sfeer te proeven. Maar doe dat niet behangen met sieraden, design tassen of iPhones van het laatste model en ga bij voorkeur eenvoudig gekleed.

Napels is al lang niet meer de onveilige stad van een jaar of 20, 30 geleden, maar de straatjes zijn nog altijd een geliefd jachtterrein voor scippatori, tasjesdieven die meestal in koppels opereren op brommers: de ene rijdt, de andere grist. Als je niks van waarde bij je hebt, ben je ook geen interessante prooi, zo simpel is dat.

5. Spaccanapoli en San Diego

Halverwege de Via Toledo rechts kom je in een reeks in elkaars verlengde liggende straten die het oude centrum doorkruisen en daarom samen bekend staan als Spaccanapoli (gespleten Napels).

De Via Benedetto Croce en de Via San Biagio dei Librai worden geflankeerd door karakteristieke winkeltjes met pasta in alle kleuren, buffelmozzarella, oude boeken, amuletten, antiek en pizza- en frituurtenten.

Een verplicht nummer is het middeleeuwse kloostercomplex van Santa Chiara, waarvan het binnenhof vermaard is om zijn helder gekleurde majolicategels. Even verderop, tegenover het Caffè Nilo, is een altaartje gewijd aan Diego Armando Maradona, de man die in 1990 Napoli Calcio aan de landstitel hielp en daarvoor nog steeds als een halfgod wordt vereerd.

Aan het eind van Spaccanapoli, niet ver van Piazza Garibaldi, het moderne stationsplein, voert de Via Forcella de gelijknamige volkswijk binnen, met een chaotische en fascinerende verzameling eettenten, winkeltjes en kramen met valse merkartikelen, in plat Napolitaans uitgevoerde musica neomelodica en soms nog goedkope smokkelsigaretten.

Voor wie geïnteresseerd is in misdaadgeschiedenis: nummer 2 is vanouds het hoofdkwartier van de familie Giuliano, de camorraclan die tientallen jaren de dienst uitmaakte in de wijk, maar inmiddels danig is gedecimeerd door spijtoptanten, arrestaties en afrekeningen. Ook Forcella is daarom al lang geen no go area meer.

6. Aperitief en antieke erotiek

Parallel aan Spaccanapoli ligt de Via dei Tribunali, ooit de hoofdweg van de oorspronkelijke Griekse nederzetting, maar nu vooral bekend als het walhalla van de pizza.

De weg start op het Piazza Dante, een groots plein aan de kop van Via Toledo dat in de tweede helft van de 18^e eeuw werd ontworpen door hofarchitect Luigi Vanvitelli, kleinzoon van de 100 jaar eerder geïmmigreerde Amersfoortse schilder Kasper van Wittel.

Een aanrader is om op dit plein even af te dalen in het 10 jaar geleden geopende metrostation dat net als de andere stazioni dell’arte van de Napolitaanse ondergrondse is opgefleurd met intrigerende moderne kunst.

Aan het begin van de weg kom je langs het met palmen beplante Piazza Bellini, een gezellig pleintje met trendy cafés waar studenten, artiesten en toeristen het aperitief gebruiken op terrassen tussen boekwinkels en resten van de Griekse stadsmuur uit de 4^e eeuw voor Christus.

Vandaar voert de Via di Santa Maria a Costantinopoli naar het Museo Archeologico Nazionale, met zijn enorme rijkdom aan voorwerpen die vooral afkomstig zijn uit het nabije Pompeji en Herculaneum.

De meest populaire zalen zijn die van het Gabinetto Segreto (Geheime Kabinet: het was tot 2000 niet of nauwelijks toegankelijk), waar de verzameling erotische kunst bijeen is gebracht.

7. Pizza in het centro storico

In de Via dei Tribunali, die het hele centro storico doorkruist, vind je de vermoedelijk hoogste concentratie van pizzerie van Europa, met bekende namen als Di Matteo, Sorbino en de Pizzeria del Presidente, die zo heet sinds Bill Clinton er in 1994 een Napolitaanse pizza nuttigde. Voor de liefhebber is elk soort pizza hier beschikbaar, van de luxe pizza gourmet tot aan de kleine straatpizza die je dubbelgeklapt al wandelende consumeert.

De prijzen in deze studenten- en toeristenwijk liggen laag – 4 euro voor een Margherita en 3 voor een Marinara bij Antonio Sorbillo op nummer 38 -, maar daarvoor moet je een Spartaanse ambiance voor lief nemen.

Als je chic pizza wil eten, kun je terecht bij Brandi aan de Salita di Sant’Anna di Palazzo, vlak bij het Piazza del Plebiscito, waar in 1889 ter ere van de toenmalige koningin de Pizza Margherita werd geschapen. In stijl daarmee is een drankje bij het schuin daartegenover gelegen Gambrinus, het intellectuelencafé uit de jaren 20 dat er nog net zo uit ziet als toen.

De weg komt uit op het middeleeuwse bastion Castel Capuano, waar 400 jaar lang de rechtbank was gevestigd waaraan de straat haar nam ontleent. Totdat het hele juridische circus (dat in Napels nogal wat te doen heeft) verhuisde naar het in 1995 opgeleverde gigantische Nuovo Palazzo di Giustizia buiten het centrum.

8. Ondergronds en wonderbaarlijk Napels

Tussen de Via dei Tribunali en de Via di San Biagio dei Librai, op de hoek van het kerststallenstraatje, biedt de kerk van San Lorenzo Maggiore toegang tot een nog veel ouder Napels. Onder het Middeleeuwse Godshuis leiden trappen benedenwaarts naar een hele wijk van het antiek Romeinse Napels.

Schuin tegenover de kerk ligt de ingang tot een nog veel dieper gangenstelsel. 30 tot 40 meter onder de oppervlakte liggen de tufsteengrotten die de oude Grieken hebben uitgegraven voor de muren en huizen van hun in de 4^e eeuw voor Christus gestichte Nea Polis (Nieuwe Stad). De Romeinen gebruikten de kunstmatige gangen en spelonken later als waterreservoirs en in de Tweede Wereldoorlog huisden er onderduikers.

De door de stichting Napoli Sotterranea (www.napolisotterranea.org) georganiseerde rondleidingen door ondergronds Napels zijn een fascinerende ervaring, maar niet als je claustrofobisch bent aangelegd.

Even verder, op de kruising van de Via dei Tribunali de Via Duomo, kijk je uit op de uitbundig gedecoreerde Dom van Napels.

Hier speelt zich een hoogtepunt af in het maatschappelijk en religieuze leven van de stad, wanneer het in een luchtdichte ampul bewaarde gestolde bloed van schutsheilige San Gennaro, Januarius, door de kardinaal-aartsbisschop van de stad den volke wordt getoond. Als de inhoud van de ampul daarbij vloeibaar wordt, dan is dat een wonder en zal het goed gaan met Napels.

Voltrekt het wonder zich niet, en dat gebeurt een enkele keer, dan dreigt er ongeluk. Een wonder op afroep, zogezegd, of een chemische reactie opgeroepen door schudden voor gebruik, zoals de wetenschap oordeelt.

Hoe dan ook, de Napolitanen geloven er heilig in en wachten binnen en buiten de kathedraal in spanning op de uitkomst. Dat gebeurt driemaal per jaar: op de zaterdag voor de eerste zondag van mei, op 19 september en op 16 december. Als je op een van die dagen in Napels bent, mis dan het spektakel niet!

Napels zelf ontdekken

Je ziet het: in Napels kun je alle kanten op. Daarom is het juist zo’n mooie bestemming voor de winter. Je kunt rechtstreeks vliegen op Napels (Aeroporto di Napoli-Capodichino). Ook kun je (voordelig) vliegen op Rome en dan met de snelle trein naar Napels.

In Napels kun je makkelijk accommodatie vinden. Er zijn zat hotelkamers, appartementen en vakantiewoningen te huur. Bekijk het aanbod aan voordelige, goed beoordeelde verblijven nu op booking.com.

Ben je zelf weleens in Napels geweest? Heb je nog tips voor anderen die in de wintermaanden afreizen? Laat het weten!