Aart Heering
Een mooiere locatie kun je je niet wensen. Tegenover de basiliek van Sint Jan in Lateranen en naast de Scala Sancta, de heilige trap die keizerin-moeder Helena in de 4de eeuw van Jeruzalem naar Rome bracht, ligt het TeatroBasilica, een klein avant-garde theater met daarnaast een expositieruimte. Die is tot 9 januari het toneel van ‘Keizers – Imperatori Romani in Bronzo’ & ‘Donne Romane’, van de Limburgse beeldhouwer en schilder Wil van der Laan met teksten van de Amersfoorts-Romeinse schrijfster Rosita Steenbeek.
De verweerde bronzen koppen van Caesar te paard, Augustus, Nero, Trajanus, Hadrianus en Marcus Aurelius maken inderdaad een majesteitelijke indruk. Fier kijken zij voor zich uit onder de gewelven van de antieke crypte, bewust van hun oppermacht over het kolossale Romeinse Rijk.
In de ruimte ernaast wordt duidelijk dat niet alleen mannen het voor het zeggen hadden, maar dat ook vrouwen wel degelijk een rol speelden in het antieke Rome. Vijf van hen, met dezelfde vastbesloten uitdrukking als die van hun mannelijke tegenhangers, heeft Van der Laan op het doek vereeuwigd.
- Cleopatra, koningin van Egypte en minnares van Caesar.
- Livia, vermaarde intrigante en vrouw van Augustus.
- Julia, de ‘vrijgevochten keizersdochter’, zoals Steenbeek haar karakteriseert in de roman die zij aan haar heeft gewijd. (Afgebeeld met dikke buik, omdat zij regelmatig zwanger was om zo aan verbanning te ontkomen, legde Van der Laan uit bij de opening afgelopen maandag.)
- Messalina, de machtige en volgens de Romeinse historicus Suetonius ook liederlijke derde vrouw van keizer Claudius.
- En Diana, de godin van de jacht.
Wil van der Laan, die in zijn lange artistieke loopbaan beelden heeft gegoten van onder meer Johan Cruyff, Jan Janssen, Anne Frank en de Engel van Maastricht, is gefascineerd door de Romeinse Oudheid.
Voor zijn keizersportretten heeft hij zich laten inspireren door de Bronzi Dorati, de vergulde bronzen beeldengroep die 75 geleden werd gevonden bij Pergola in De Marken en daar nu de trots vormt van het plaatselijke museum. Van der Laans ruiterstandbeeld van Caesar is zodoende een (verkleinde) evenknie van dat in Pergola.
Zijn borstbeelden werden eerst in Pergola tentoongesteld en nu, samen met de schilderijen, in Rome. In Pergola woont ook de Nederlandse ondernemer Wijnand Luttikholt, die de expositie heeft georganiseerd.
Bij zijn werk zocht Van der Laan passende teksten voor de brochure en die vond hij in het van de antieke beschaving doordesemde werk van Rosita. De schrijfster was aanvankelijk verbaasd: ‘Ik heb toch niet over al die Romeinse keizers en vrouwen geschreven? – dacht ik – Maar toen ik ging controleren bleek dat wel zo te zijn.’
En zo worden de keizers en vrouwen nu, in het Nederlands en Italiaans, gepresenteerd met fragmenten uit haar boeken. Zoals Augustus in dit citaat uit Julia: “(…) ‘Een onervaren wat ziekelijke jongen, die gemakkelijk te manipuleren zou zijn, wat een misvatting bleek.’
Octavianus was slim en bezat politiek instinct. Tegenstanders en rivalen ruimde hij stuk voor stuk uit de weg. Eerst Brutus en Cassius, daarna Sextus Pompeius en vervolgens Marcus Antonius en Cleopatra. Hij werd princeps, pontifex maximus, Augustus, de verhevene, Vader des Vaderlands en uiteindelijk een god.
Als je naar zijn bronzen buste kijkt, kun je zien dat hij het in zich had.
“Keizers – Imperatori Romani in Bronzo” & “Donne Romane”, TeatroBasilica, Piazza di Porta San Giovanni 10, Rome ma-vr van 16-19 uur. Tot 9-1-2024. (Daarna keert de expositie terug naar Pergola)
Comments