Oude granen

Oude granen, grani antichi, zijn graansoorten uit ver voorbije tijden. Tijden waarin de landbouw in Italië nog grotendeels handmatig werd gedaan en waarin handen volop aanwezig waren. Met de moderne landbouw zijn deze graansoorten bijna geheel vervangen door nieuwe types graan. Ze brengen meer op per hectare en zijn makkelijker te verbouwen.

In mijn dorpje, Montespertoli, is een aantal mensen jaren geleden begonnen met het herinvoeren van oude granen. De molenaar en de bakker welteverstaan. Die weten wel wat van graan. Ze kregen hulp van de Universiteit van Florence en met vereende krachten hebben ze een organisatie opgericht die inmiddels ruim twintig boeren heeft die een deel van hun grond aan deze oude granen wijden.

Brood van oude granen

De molenaar heeft nog een deel van de molen met echte molenstenen en hier wordt het graan gemalen. De bakker heeft lang moeten oefenen en proberen om met deze oude granen (die heel andere gluten hebben dan modern graan) een goed zuurdesembrood te kunnen maken, maar het is gelukt. Nu is er dus uitstekend brood in Montespertoli te krijgen, gemaakt van oude granen en niets anders. O ja, er zit ook water in.

Het project stoelt op de inzet van een aantal vrijwilligers die er met hart en ziel in geloven en ze willen de prijs van het graan en het brood laag houden, zodat het voor iedereen toegankelijk blijft en niet een zoveelste elite-bioproduct wordt. Dat maakt het project extra bijzonder.

In trek bij de zwijnen

De boeren doen graag mee, ondanks dat het graan minder oplevert en er ook een groter risico is dat de opbrengst mislukt. De granen zijn namelijk bijzonder in trek bij de wilde zwijnen (blijkbaar weten die ook feilloos uit te kiezen wat lekker en gezonder is) en ze hebben lange stelen die met flinke wind of een behoorlijke onweersbui makkelijker breken. Vroeger werd graan met de hand geoogst en was dit soort schade een minder groot probleem. Als je met machines oogst, moet het graan echter rechtop staan, anders kan de machine het niet ‘pakken’. Overigens waren er vroeger ook veel minder wilde zwijnen dan nu, dus ook dat probleem bestond niet of nauwelijks.

Bureaucratie

Een ander klein probleem is dat het graan niet officieel een naam en een nummer heeft, want het is niet commercieel ‘gemaakt’. De overheid heeft voor oud graan dus geen systeem en volgens de wet mag je het niet van iemand kopen om te zaaien. De universiteit is druk bezig een aantal varianten onderkend te krijgen, maar Italië kent veel bureaucratie en het gaat dus langzaam.

Ondanks alle problemen gaat het project door en beginnen andere dorpen in de buurt het idee te kopiëren. Het graan is veel gezonder dan ‘nieuw’ graan en mensen met lichte vormen van glutenintolerantie kunnen dit vaak prima eten, terwijl ze van nieuwe granen buikpijn krijgen.

Dit project heeft allerhande principes van ‘de nieuwe economie’ in zich, zonder dat de initiatiefnemers hier erg in hebben. Winst maken is niet belangrijk, de kwaliteit van leven wel, samenwerken ook en het milieu bovenal.

Dit alles gewoon in een klein dorpje in Italië. Als dat niet hoopgevend is!