Dit Is Italië
Er zijn nog altijd drommen Nederlanders en Belgen die als droom hebben ooit naar Italië te emigreren. Er zijn er een stuk minder – maar nog altijd heel wat – die het ook gedaan hebben. En een deel daarvan slaagt erin om het soms al tientallen jaren in il bel paese vol te houden.
Hoe doen zij dat? Wat zijn hun beste tips om in Italië te ‘overleven’? Je leest hier de persoonlijke overlevingstips van enkele bijdragers aan Dit is Italië.
Doe er je voordeel mee, zodat je goed beslagen ten ijs komt als je zelf ook nog eens voor langere tijd naar dit wonderlijke land aan de Middellandse Zee af zou willen reizen.
Inhoudsopgave
Willemijn Lindeboom, woont sinds 2001 in Italië
1. Bureaucratie
Mocht je tegen problemen aanlopen in Italië… het is volgens mij belangrijk om een lange adem te hebben en niet te gauw op te geven. Vooral wat bureaucratie betreft kan het vervelend zijn af en toe, maar als je de regels volgt kom je er (uiteindelijk) bijna altijd wel uit.
Word je echt van het kastje naar de muur gestuurd? Dan zou je op een gegeven moment echt een scene kunnen maken en ‘ik wil met de baas spreken’-achtige dingen gaan zeggen, maar doe dat vooral niet te gauw want iedereen moet zich aan bepaalde bureaucratische regels houden en als buitenlander heb je niet het recht daarboven te staan.
2. De beter wetende buitenlander
Een andere gouden tip is dat je niet te vaak tegen Italianen moet zeggen hoe snel dat in Nederland of België allemaal gaat en hoe makkelijk dingen in Nederland en België werken.
Dat is wat bureaucratie betreft wel zo, maar het is voor Italianen onaangenaam om steeds te horen. Wees niet die buitenlander waarvan anderen denken ‘ga toch terug naar je eigen land als het daar allemaal zoveel beter is’.
3. Mensen leren kennen
Heb je moeite om vrienden te maken, hetgeen goed voor kan komen als je geen kinderen hebt (met kinderen leer je snel mensen kennen via school en sport), ga dan bij een vereniging, ga vrijwilligerswerk doen, ga een groepssport doen, ga met georganiseerde wandelingen mee, ga yogales nemen in een groep…
Kortom, neem zelf het initiatief om tussen de Italianen te komen en wacht niet tot zij jou uitnodigen.
4. Koffie drinken
Mocht je de cultuur nog niet goed kennen… het fenomeen ‘koffie drinken’ of ’thee drinken in de middag’ kennen de meeste Italianen niet zo. Koffie is een snelle espresso aan de bar. Dat heeft (normaal gesproken) niets met jou te maken, maar met de cultuur.
Thee drinken de meesten sowieso niet, tenzij ze ziek zijn. Wil je dus graag koffie drinken met Italianen, leg dan eerst duidelijk de bedoeling uit zodat zij ook weten wat er van ze wordt verwacht als je ze uitnodigt.
5. Spontane ontmoetingen
Laatste tip, als je het zo kunt noemen, is dat zeker op het platteland, Italianen niet graag afspraken maken. Ze komen gewoon langs als ze zien dat je er bent of kletsen rustig een hele tijd over de heg of wanneer je elkaar op straat tegenkomt, en dat is ook goed.
Je hoeft niet altijd aan tafel te gaan zitten om leuke gesprekken te hebben en vriendschap te voelen. Het kan op andere manieren die vluchtiger zijn, ongrijpbaarder, maar desalniettemin heel waardevol kunnen zijn.
Myrthe Claus, woont sinds 2001 in Italië
1. Het Italiaanse ritme
Pas je zo gauw mogelijk aan het Italiaanse levensritme aan. Ook als je op vakantie bent. Zo voorkom je niet alleen dat je op het heetst van de dag door warme, verlaten straatjes loopt tussen andere hordes toeristen, maar gun je jezelf ook de kans om een beetje aan het ‘echte’ Italiaanse leven te snuffelen.
Start je dag met een zoet ontbijtje en (de enige!) kop cappuccino. Neem een caffè rond een uur of 11. Eet warm tussen de middag. Neem een moment van rust tot een uur of 3 (‘s winters niet echt nodig, maar ‘s zomers is een power nap best lekker om op te laden).
En denk niet aan eten voor een uur of 8 ‘s avonds. Als je bang bent dat tijdstip niet gaat redden, eet dan een stukje pizza of neem een ijsje rond een uur of 3, 4. Een aperitiefje rond een uur of 6, 7 kan trouwens ook je redding zijn!
2. Anders dan je gewend bent
Accepteer dat alles anders is dan je gewend bent. Probeer te voorkomen dat je gaat denken in termen als ‘beter/slechter’ omdat dat a) geheid zorgt voor een instant gevoel van heimwee als de chaos om je heen onoverkomelijk lijkt en b) anders niet altijd beter of slechter is, maar gewoon anders dan je gewend bent.
3. Geduld
Heb geduld, zeker wanneer het de bureaucratie betreft. Probeer de humor van elke situatie in te zien. En vertrouw erop dat het uiteindelijk allemaal wel goed komt. Mijn ervaring is dat er vaak wel een creatieve oplossing voor een situatie te vinden is of voor je gevonden wordt. En soms ook niet. En dan mag je absoluut eens hartgrondig vloeken en de hele boel verwensen.
4. Italiaans leren
Leer een beetje Italiaans. Het helpt, ook al spreek je het in het begin wat hakkelend en met moeite. Er begint verandering in te komen door de jongere generaties, maar je moet er niet te veel op vertrouwen dat je het in het Engels ook gaat redden.
5. Op tijd
Tijd is een rekbaar begrip in Italië: ‘op tijd’ is niet ‘precies op het afgesproken tijdstip’, maar ‘ongeveer rond een uur of…’. Met precies op tijd of te vroeg komen, is de kans groot dat je een tijdje moet wachten op de rest van het gezelschap. Of dat je de gastvrouw en -heer in verlegenheid brengt, omdat ze nog niet helemaal klaar waren met de voorbereidingen.
Het is een van die ongeschreven sociale regels, waar de Italiaanse samenleving mee aan elkaar hangt. En weet dat er een heel scala aan ongeschreven sociale regels zijn, ook al lijkt dat aan de oppervlakte niet zo te zijn. Het is bijvoorbeeld de reden voor de vaak galante manier waarop Italianen met elkaar om gaan. En de reden waarom dat wat hoogoplopende ruzies lijken, niet vaak echt hoogoplopende ruzies zijn.
6. Nooit een echte Italiaan
Ten slotte: wonen in Italië is niet hetzelfde als verhuizen naar 365 dagen per jaar vakantie. Op een gegeven moment verdwijnt dat vakantiegevoel en word je deel van het geheel.
Spoiler alert: hoe langer je er woont, hoe meer je je realiseert dat je nooit meer een ‘echte Nederlander’ zult zijn. Net zoals je nooit een ‘echte Italiaan’ zult worden. En je zult altijd het andere land een beetje missen wanneer je er niet bent.
Of dat erg is? Soms is het niet leuk. Maar je bent in goed gezelschap van mensen die precies weten wat je bedoelt.
Stef Smulders, woont sinds 2008 in Italië
1. De taal, de taal, de taal!
Dit is een open deur die veel Ik Vertrek-deelnemers negeren. Verrassend genoeg lukt het ze dan vaak toch om zonder al te veel kleerscheuren een huis te vinden, te kopen en te verbouwen.
Maar na de verhuizing, wat dan? Als je aan vakantieverhuur doet kom je een maand of 6 rond de zomer wel door, maar wat moet je tijdens de lange wintermaanden? Het is toch veel leuker als je een beetje met de Italiaanse buurtgenoten over ditjes en datjes kunt converseren?
Italianen zijn over het algemeen erg open en houden van een praatje, zeker als het bijzondere buitenlanders betreft. Laat deze kans niet lopen en leer de taal, op een serieuze manier, niet alleen (met alle respect) op Wat-en-Hoe-niveau.
Liefst doe je dit al voordat je verhuist natuurlijk, maar mocht dat niet lukken: er zijn zat mogelijkheden (bijvoorbeeld online) om het in/vanuit Italië te doen.
2. Lees Italiaanse boeken
Ook hiermee oogst je al gauw grote bewondering en dus contact: het kennen, dat wil zeggen het gelezen hebben van een aantal standaardwerken van de Italiaanse literatuur.
Het eerste werk dat daarvoor in aanmerking komt is De verloofden, ’I promessi sposi’ van Alessandro Manzoni. Dat is een heel leesbare, typisch 19de eeuwse roman waarvan vooral de beschrijving van de pestepidemie in Milaan grote indruk maakt.
Wil je wat meer ’high-brow’ dan kun je je aan Dante wagen. Van zijn De Goddelijke Komedie zijn uitstekende Nederlandse vertalingen beschikbaar. Het spannendste deel is (uiteraard: slechteriken leveren altijd leuker leesvoer) De Hel, dus met alleen dat deel in je rugzak maak je al voldoende indruk.
En het lezen van de Decamerone van Bocaccio is ook geen straf. Maar ook met minder moeilijke en modernere romans heb je goed conversatiemateriaal. Wat te denken van De Naam van de Roos van Umberto Eco, of het werk van Sandro Veronesi?
Het toppunt van integratie bereik je wanneer je deze boeken in het origineel leest! Moeilijk? Dat valt erg mee (uitzondering: Dante). Je zult ervan opkijken hoe snel je het, gewapend met basiskennis van het Italiaans, oppikt.
Met de geweldige uitvinding van de e-reader is het moeizame gezoek in woordenboeken ook nog eens verleden tijd: met een druk op de knop levert je de betekenis van elk woord dat je niet kent. Makkelijker wordt het niet.
3. Neem een hond
Spreek je de taal een beetje dan is het maken van een praatje met een echte Italiaan in het wild de grote uitdaging. Maar hoe leg je het snelst contact? Uit eigen ervaring kunnen we zeggen dat de aller-, allerbeste manier is om een hond te nemen.
Op straat, in een bar of restaurant, letterlijk overal komen mensen op jouw harige viervoeter af en beginnen na wat eerste troetelwoordjes voor het dier tegen jou te spreken.
En de eerste teksten zijn vaak voorspelbaar (Che razza è? Quanti anni ha? Come si chiama?) dus zullen je geen hoofdbrekens kosten. En als het begin er eenmaal is…
4. Zeg altijd sì
Om de zoveel tijd krijgen we vragen van Italiaanse kennissen, buurtgenoten of zomaar wildvreemden in bar, restaurant of op straat of we hen willen helpen met… iets, want we zijn goed in Engels en hebben internationale contacten en weten alles van publiciteit op het Internet, dus…
We zeggen altijd ja, omdat we nu eenmaal erg behulpzaam zijn, en aardig en vriendelijk en… omdat we weten dat er in 90% van de gevallen nooit iets van terechtkomt. Het is een ervaring waar we maar moeilijk aan kunnen wennen, maar je kunt er je voordeel mee doen door op deze manier goede sier te maken.
En wie weet vertellen de vragenstellers het ook nog wel rond dat die Nederlanders zo vriendelijk en hulpvaardig zijn. Een betere introductie in een nieuwe gemeenschap kun je je niet wensen!
Mieke en Michel, wonen sinds 2007 in Italië
1. Wonen op het platteland
We komen oorspronkelijk uit Den Haag en hadden een paar gewoontes die we hier af hebben moeten leren: nee, niet zwaaien vanuit de auto en doorrijden om op tijd op je afspraak te zijn.
Neem even even de tijd voor een praatje, iedereen is toch te laat op die hele belangrijke afspraak. En ‘nee’ bestaat niet. Nee is verpakt in domani of dopo domani.
Respecteer deze verkapte boodschap en trek een ander plan. Je auto parkeren op het natte gras voor een helling, nee, met een extra regenbuitje kom je echt niet meer weg.
En ja, dan kun je rekenen op de hulp van je buurman. Met een brede grijns voor die domme buitenlanders, dat wel.
Afspraak is afspraak geldt sowieso niet als het regent. Bel je dan op met ‘waar blijf je?’, dan kan het antwoord zomaar ‘je ziet toch ook wel dat het regent’ zijn. Onze slogan is daarom ‘nooit wachten op een Italiaan’, dat is beter voor je hart.
2. Te veel regeltjes
Als je motief voor je vertrek uit Nederland de vele regeltjes is, dan zul je in Italië teleurgesteld raken. De beroemde Italiaanse bureaucratie kan overweldigend zijn.
Die vind je in het bankwezen, bij de overheid en zelfs bedrijven kunnen ingewikkeld doen over eenvoudige dingen.
Maarrrr. Hier is alles nog wel heel persoonlijk: bij een probleem helpt onze burgemeester met een creatieve oplossing. De mevrouw achter de toonbank van de bank herkent je en helpt een handje. En als de ene wet iets tegenhoudt is er altijd wel een andere wet die het alsnog mogelijk maakt. Vrienden maken en geduld aanleren, en er is veel mogelijk.
3. Het gaat niet om de prijs
We hebben ons in het begin verbaasd over de manier waarop in Italië wordt onderhandeld over prijs en levering. We hebben veel offertes besproken en de onderhandeling over de prijs was altijd uiterst moeizaam.
Vooraf onderhandelen over de service en kwaliteit van het werk is veel makkelijker. En bij de oplevering van het werk kregen we vaak alsnog een korting omdat het werk meeviel (!) en er was altijd een goede garantieafwikkeling bij problemen.
Voor bedrijven in onze regio is de after-sales en de binding met de klant belangrijk, en we zijn dan ook erg zorgzaam op de relaties met bedrijven die ons een goeie dienst leveren.
Aart Heering, woont sinds 1998 in Italië
1. Eten
Dit is niet voor niks tip nummer 1. Er zijn weinig onderwerpen waarin Italianen zo veel over praten, debatteren of leuteren als de dagelijkse pasta.
Als je een goed figuur wil slaan, moet je meedoen en houd je daarbij aan de volgende regels: neem er de tijd voor; wees oprecht geïnteresseerd; waardeer de gastronomische kennis en ervaring van je gesprekspartners; en laat zien dat je zelf ook op de hoogte bent van de regionale specialiteiten.
Dan kan het niet meer stuk. (In dorpskroegen geldt hetzelfde voor voetbal, maar dat is weer een ander verhaal.)
2. Geschenken
Wees niet Nederlands krenterig wanneer je bij vrienden, kennissen of wildvreemden op bezoek gaat. Houd het niet bij één flesje doorsneewijn, maar neem er twee mee van goede kwaliteit. Zij doen dat ook als ze bij jou op bezoek komen.
Bij speciale gelegenheden als Oud en Nieuw is champagne de rigueur, ook al zijn er minstens zo lekkere Italiaanse sprankelwijnen te vinden voor veel minder geld. (Bij mij mogen ze daarom met 2 daarvan aankomen in plaats van één sjampoepel, maar ik ben dan ook geen Italiaan.)
Iets dergelijks geldt ook voor bloemen. Als goede Nederlander kom je bij voorkeur aanzetten met een boeket dat nog in knop staat. Dat kan dan nog zeker twee weken mee, nietwaar? Maar een Italiaan komt steevast met een volop bloeiende kleurenpacht aanzetten. Dat die de dag erop al begint te verflensen, doet niet ter zake. Het gaat om de glorieuze entree. Inderdaad: bella figura. Sommige clichés worden niet voor niets cliché.
3. Taal
Doe je best op het Italiaans, want Italianen, zelf vaak geen talenwonders, waarderen dat. Als je wat hapert en fouten maakt, geen probleem! Anders dan bij de Fransen voor wie je toch altijd een soort Untermensch zult blijven als je niet volledig gallofoon bent, waardeert men hier de goede wil.
4. Afspraken
Als je bij een Nederlander gaat eten, dan boekt die je 2 weken van tevoren in een Excel-sheet. In Italië blijft het vaak bij een hartelijke en welgemeende mondelinge overeenkomst. Maar die is dan ook lang niet zo graniethard.
Veel Italiaanse afspraken zijn eigenlijk niet meer dan opties, die naar believen kunnen worden vergeten of (al dan niet met een leugentje om bestwil) ingeruild voor een betere.
Dat geldt al helemaal als de afspraak meer dan een week – een eeuwigheid! – vooraf wordt gemaakt. Bel daarom even of stuur een sms kort voor de ontmoeting om te bevestigen. Niet mailen, want daarop wordt meestal niet gereageerd.
5. Vrouwen
Op het gevaar af voor seksist of unwoke te worden versleten: een complimentje, afhankelijk van de omstandigheden al dan niet met sensuele bijklank, doet het nog altijd goed. Als je je fatsoenlijk gedraagt, dan waardeert de dame in kwestie het en weet ze ook dat ze zich niet voor niets zo fantastisch heeft opgemaakt en gekleed.
6. Kinderen
Leg je er bij neer dat je ze niet op Nederlandse kinderbedtijd in bed krijgt. Iedereen die in Italië is geweest, heeft ze wel gezien, die jengelende dreumesen die om 10 of 11 uur ’s avonds nog door hun ouders worden meegezeuld naar boulevard, caféterras en restaurant.
Toen die van mij klein waren, heb ik wel geprobeerd om de 6-, 7- of 8 uur-bedtijdregel te introduceren, maar tevergeefs. Ik kreeg de moeder niet mee en daarmee was het einde verhaal. (Romeinse vrouwen weten wat ze willen, breek me de bek niet open.)
7. Nederlands
Veel Nederlanders, bewindslieden incluis, leveren nogal eens kritiek op Italië en dan vaak in vergelijking met ons zo veel efficiëntere vaderland. Houd je daarbij in. Italië is een land vol misstanden en de Italiaanse media berichten daar ook dagelijks over in niet mis te verstane termen.
Dat mag, daar is de kritische pers voor, maar als een buitenstaander ook een duit in het zakje stopt, dan wordt de Italiaan pissig. En als je dan betoogt dat die gevoeligheid wellicht het gevolg is van een nauw verdrongen minderwaardigheidscomplex, dan is het met elke vriendschappelijke relatie wel gedaan.
Je mag pas meezingen in het koor der criticasters als je voldoende lang meedoet om als pseudo-Italiaan te gelden, maar dat is echt héél lang. Tot dan doe je er beter aan om op je woorden te passen en je Nederlandse referentiekader te vergeten.
Jouw overlevingstips voor Italië?
Woon je zelf al lange tijd in Italië en heb je aan de bovenstaande overlevingstips nog iets toe te voegen? Laat het weten via een reactie onder dit artikel.
Comments