Aart Heering
Wie deze zomer naar Palermo gaat, hoeft zich niet te vervelen. De Siciliaanse hoofdstad is dit jaar de Culturele Hoofdstad van Italië. Palermo viert dat met een indrukwekkend programma van in totaal 783 evenementen, waarvan 83 internationale. (Het volledige overzicht, dat regelmatig wordt bijgesteld, is te zien op www.palermocapitalecultura.it.) Het cultuurjaar is de voorlopige bekroning van een langdurig beleid en ontwikkeling, die wel bekend staat als de Palermitaanse Renaissance.
‘Palermo is veranderd van hoofdstad van de maffia in culturele hoofdstad. Natuurlijk is er nog maffia in Palermo, maar dat geldt ook voor andere steden. Het voornaamste probleem van de stad is niet meer de misdaad, maar het verkeer, en ook daar werken we aan. We zijn hard bezig om onze stad steeds mooier te maken en het toerisme groeit daarom gestaag,’ zei burgemeester Leoluca Orlando vorige week bij de presentatie op de buitenlandse persclub van het culturele zomerprogramma van Palermo.
Antimaffiapartij
De 68-jarige Orlando, die de meeste van de afgelopen 30 jaar burgemeester is geweest, heeft meer dan wie ook zijn stempel heeft gedrukt op het nieuwe Palermo. Aan het begin van de jaren 90 leidde hij het volksverzet tegen de Cosa Nostra, waarvoor hij zelfs een eigen antimaffiapartij, La Rete, oprichtte. Tegelijkertijd startte hij een indrukwekkend schoonmaak- en restauratieprogramma dat nog steeds gaande is.
Gedaanteverwisseling
Palermo heeft zodoende een grondige gedaanteverwisseling ondergaan. De verloederde, onbehaaglijk aandoende en van uitlaatgassen vergeven stad van een kwart eeuw geleden is nu een gastvrij en gezellig oord geworden. Met schone straten, grondig opgeknapte monumenten en fris gesausde panden, verzorgd groen, een autovrij centrum en overal leuke barretjes en trattorie.
De authentieke atmosfeer hangt nog altijd in de drie kleurrijke markten Ballarò, Vucceria en Capo, in de smalle middeleeuwse straatjes en in de typische gerechten zoals de pasta alla Norma en het pani ca meusa (broodje milt: erg lekker!).
Er is nog veel te doen en de periferie is nog altijd niet om over naar huis te schrijven, maar het valt te begrijpen, dat de laatste tijd steeds meer buitenlanders zich een pied-à-terre aanschaffen in het oude centrum van de Siciliaanse hoofdstad.
Cultuurhoofdstad
De uitverkiezing tot cultuurhoofdstad is een belangrijke impuls voor Palermo, die het stadsbestuur maximaal wil uitbuiten. Daarom heeft het de mooiste locaties in de stad beschikbaar gesteld voor de zomerevenementen rond de internationale kunstbiënnale Manifesta 12, die op 15 juni wordt geopend.
Voor elke editie van Manifesta wordt een andere stad uitgekozen en ditmaal is dus gekozen voor Palermo, dat daardoor als cultuurhoofdstad flink wat internationale luister krijgt bijgezet.
Het hoofdkantoor van Manifesta is gevestigd in Amsterdam en de Nederlandse inbreng is dit jaar aanzienlijk, met namen als textielkunstenares Claudy Jongstra, het bureau Droog Design, de Technische Universiteit Delft en het Rotterdamse architectenbureau OMA, dat een multidisciplinaire ‘Atlas van Palermo’ zal presenteren.
Veel evenementen zullen zich afspelen in de Santa Maria dello Spasimo, een 16e eeuwse kerk waarvan het dak ooit is ingestort en nooit hersteld, wat een prachtig toneel voor openluchtevenementen oplevert.
De Spasimo ligt in de Kalsa, de oude Arabische wijk, die de afgelopen jaren van onguur steeds meer trendy is geworden. Een andere schitterende locatie is de Zisa, een middeleeuws Arabisch-Normandisch fort dat er tientallen jaren bij lag als een verwaarloosd blok steen maar nu schitterend is opgeknapt.
Natuurlijk komen ook de grote schouwburgen van de stad, Het Teatro Massimo en het Politeama Garibaldi, aan bod. Groene omlijsting bieden de Giardino Botanico (botanische tuin), waar Manifesta het motto Planetary Garden zal uitwerken, en het immense park La Favorita, waar de burgemeester hof houdt in de 17e eeuwse Villa Niscemi.
Buiten het centrum worden activiteiten georganiseerd in onder meer de volkswijk ZEN (Zona Espansione Nord) en het luxe Mondello, het strand van de Palermitanen.
Kunstenaars uit de Lage Landen
Op het programma staan in totaal 132 concerten en 72 tentoonstellingen. In het Palazzo Reale, ook wel bekend als Palazzo dei Normanni, is tot eind mei een expositie te zien onder de titel Sicilia, pittura fiamminga. Deze is gewijd aan kunstenaars uit de Lage Landen die van de 15e tot de 17e op Sicilië werkzaam waren of wier werken door Siciliaanse adel of geestelijken werden aangekocht.
Naast Vlamingen gaat het daarbij ook om Noord-Nederlanders (het is altijd weer een probleem om Italianen dat verschil uit te leggen), zoals de Middelburger Jan Gossaert, beter bekend als Mabuse, Jan van Scorel en Matthias Stom uit Amersfoort, leermeester van zijn stadgenoot Kasper van Wittel die later in Rome furore zou maken als Gaspare Vanvitelli.
De tentoonstellingenreeks besluit in november met een klapper, gewijd aan de 15e eeuwer Antonello da Messina, wellicht de grootste kunstenaar die Sicilië heeft voortgebracht.
Comments